Tôi Là Con Mèo Wiki / TOP 4 # Xem Nhiều Nhất & Mới Nhất 4/2023 # Top View

TÔI LÀ CON MÈO – NATSUME SOSEKI Thời gian nghiền ngẫm: 02/07/2019 – 10/07/2019

Lí do biết đến văn hào Natsume Soseki với mình thì y xì như cách mình biết đến Dazai Osamu, qua manga và anime Bungou Stray Dogs (mà trên thực tế là rất cảm ơn Bungou Stray Dogs vì đưa mình đến với rất nhiều tác giả và tác phẩm kinh điển hay ho).

“Tôi là con mèo” là một cuốn sách rất thú vị. Cuốn sách được viết dưới góc nhìn một chú mèo. Chú mèo này ban đầu là một chú mèo hoang, sau đó thì vô tình nương nhờ và được nhận nuôi trong nhà một ông giáo nghèo.

Nếu chỉ có vậy thì cuốn sách này thật sự chả có gì đáng để bàn luận. Nhưng chính là từ những tình huống dung dị ấy, tác giả tài tình nêu ra những vấn đề thời thượng để bàn luận. Rồi từ những vấn đề mang tính chất thời sự nóng hổi (dù là có qua bao nhiêu năm đi chăng nữa thì những vấn đề mà tác giả nêu ra vẫn chẳng cũ, đọc nhiều đoạn phải đọc lại đến hai ba lần và không thể không vỗ đùi khen hay và tâm đắc), bằng những lời trào phúng của một con mèo, làm cho độc giả phải bật cười thích thú và chiêm nghiệm ra nhiều điều hay ho.

Ông giáo nghèo, chủ của chú mèo nhân vật chính là Kushami. Nếu ông ta chỉ là một ông giáo ngày đi dạy, tối về quây quần bên vợ con thì ông ta thực sự rất bình thường, bình thường đến vô vị. (mà vô vị thì chưa bao giờ là chất liệu văn chương, nhỉ?). Thật sự là không biết nên thích thú hay mỉa mai mà ông giáo Kushami lại là một ông giáo không bình thường (bất thường hay phi thường thì ai mà biết được ^^).

Ông ta là một người gàn dở, nửa vời, nhiều tật xấu, và hơn cả là một học giả không đến nơi đến chốn.

Đó là một ông giáo mắc chứng bệnh dạ dày. Lại phải cái tính cáu bẩn, hay nổi nóng, ai nói cũng tin,… Nói ông ta là kẻ vô học cũng đúng mà nói ông ta là một đầu đầy tri thức cũng không sai. Ông giáo Kushami ấy, là loại người kì lạ thế kia đấy. Và có lẽ vì tất cả những điều không được bình thường kia, ông giáo nghèo nọ mới giang tay đón nhận chú mèo hoang nhân vật chính. Cũng nhờ ơn điều đó mà chúng ta mới có cuốn sách này chăng? (ai mà biết được ~~)

Kushami không bình thường, cho nên bạn bè, những người thân thiết xung quanh của ông ta cũng không thể nào bình thường được. Đó là tay Meitei cà lơ phất phơ, anh học giả Kangetsu với mớ lý thuyết gàn dở, anh Tofu cuồng si đến rồ dại vì nghệ thuật, hay tay triết gia Dokusen suốt ngày huyên thuyên về thiền…

Câu chuyện chỉ gói ghém chủ yếu trong căn nhà của ông giáo Kushami, đôi lúc là cả những nơi xung quanh, như cái trường Lạc Vân Quán cách đó không xa, nhà bà thầy dạy đàn có chú mèo xinh đẹp tên Tam Mao, nhà hàng xe với anh mèo đen, hay nhà Kaneda ở cuối ngõ…

Những tình huống cũng rất dung dị và đời thường. Nhưng sự hài hước đen xen trong từng câu, từng chữ thì không chỉ làm độc giả phì cười, còn làm người ta thán phục và trầm trồ.

Qua tác phẩm đầu tay này, không ai có thể phủ nhận Natsume Soseki là một nhà văn đại tài. Kiến thức của văn hào này vô cùng sâu sắc và phong phú. Vốn hiểu biết ấy trải dài từ văn hóa phương Đông đến tận văn hóa phương Tây. Mà trên hết, chỉ như thế thì chưa đủ, cái làm nên tên tuổi của Natsume Soseki là cách ông đem sự phong phú về hiểu biết của mình gài vào từng con chữ, và những tình huống hài hước, đời thường, qua cách nhìn của một con mèo.

Hình tượng chú mèo xây dựng rất thú vị, cũng rất hợp lý. Có lúc mình đã nghĩ, nếu như không phải là một con mèo, mà là một con người kể chuyện thì sẽ như thế nào. Nhưng nghĩ như thế nào cũng cảm thấy không hợp.

Nếu, qua mắt nhìn của một con người, thì những cuộc hội thoại của những tay mơ nhàn rỗi trong căn nhà tồi tàn của tay giáo Kushami sẽ không còn mang tính hài hước. Có lẽ nó vẫn sẽ đầy tính dèm pha, mỉa mai. Nhưng lại thiếu đi sự tinh tế, sâu sắc và chỉ mang tính chất chủ quan.

Qua lăng kính của một con mèo, người ta sẽ bật cười vì sự cố tỏ vẻ của những tên ngốc, người ta sẽ ồ à vì những triết lý mà sau khi quan sát chú mèo rút ra. Qua lăng kính con người, có lẽ vẫn vậy, nhưng sự một phía, sự chủ quan sẽ làm cho câu chuyện sặc mùi soi mói, mất đi cái hay và cái tài của tác giả, cũng như tác phẩm.

Bản tính của loài mèo vốn dĩ rất cao sang, và có chút chảnh chọe. Là một con mèo lại được nuôi bởi một người chủ “sáng nắng, chiều mưa, trưa ẩm ướt”, chú mèo nhân vật chính (thật ra thì mình cũng muốn gọi ngắn đi lắm, nhưng chú ấy lại không có tên) có một vẻ hạnh họe rất hay.

Một chú mèo luôn khẳng định ta đây có tri thức. Một chú mèo mà xả thân làm việc anh hùng, còn thử ăn bánh zoni. Một chú mèo như vậy không khỏi làm người ta bật người vì sự ngộ nghĩnh của chú ấy.

Tóm lại, “Tôi là con mèo” là một tác phẩm không chỉ mang tính hài hước, còn mang đầy tính nhân văn, trào phúng và triết lý. Với tác phẩm đầu tay này, độc giả dễ dàng nhận ra rằng Natsume Soseki là một văn hào không chỉ có tài nghệ kể chuyện, bút pháp hay ho mà còn là một nhân vật có học thức uyên thâm.

Chỉ có một hạn chế duy nhất đối với người đọc là mình, rằng mình chưa hiểu rõ lắm về văn hóa Nhật Bản, cũng không biết tiếng Nhật, nên phần nào đó chưa thấm được hoàn toàn cái hay của câu chuyện.

Ở phần lời của dịch giả, dịch giả đã ví người Nhật thưởng thức “Tôi là con mèo” của tác giả Natsume Soseki như người Việt Nam thưởng thức “Truyện Kiều” của Nguyễn Du. Chỉ một câu so sánh như này, cũng đủ biết rằng “Tôi là con mèo” có giá trị như thế nào đối với văn hóa Nhật Bản.

Một trong những câu nói mà mình vẫn luôn cho là đúng, rằng “dịch là diệt”. Thật ra, không phải mình bài xích dịch giả, dịch phẩm. Chỉ là mỗi ngôn ngữ đều có cái hay riêng biệt và mang tính chất đặc trưng mà không một ngôn ngữ nào có thể mô phỏng lại được.

Dịch giả Bùi Thị Loan cũng đã nhiều lần nhấn mạnh rằng có nhiều điểm hay ho về từ ngữ, ngữ pháp ở bản tiếng nhật mà người dịch không thể hoàn toàn truyền tải. Cho nên, mình vẫn thật sự muốn một lần có khả năng đọc được “Tôi là con mèo” bằng thứ ngôn ngữ do chính tác giả viết ra.

Mình mất khá nhiều thời gian để đọc xong cuốn sách này. Và mình thực sự chẳng thấy phí phạm chút nào sau khi hoàn thành xong tất cả. Cũng như “Tà dương” của Dazai Osamu, chắc chắn mình sẽ lại đọc nó khi mình đủ trải nghiệm và khả năng hơn. Lúc đó, hy vọng rằng, sẽ chiêm nghiệm được nhiều điều hay ho hơn nữa.

Chắc chắn một điều, các bạn sẽ chiêm nghiệm ra được nhiều thứ hay ho và bổ ích ^^

Huế, ngày 10 tháng 07 năm 2019 Hôm nay cũng là một ngày nóng chảy mỡ T_T

Người dịch: Thông Thiên Mộc

***

“Cô ấy… không phải là một mạo hiểm già à? Cô ấy đang làm gì ở đây thế này…?”

“Hơn nữa, trông cô ấy trông có vẻ sợ hãi nyaaa. Có thể là đi lang thang rồi lạc vào đây đó.”

Aria và Vulcan có một cuộc trao đổi như thế khi nhìn vào cô gái xinh đẹp trong bộ quần áo rách rưới kia. Trừ việc có một vẻ ngoài xinh đẹp, nhưng cô ấy lại chẳng hề trau chuốt mái tóc cùng với một cơ thể gần như trần tụi kia… Khiến người khác chỉ có thể nghĩ rằng cô ấy là một người sống lang thang.

“Tại sao cậu lại lang thang ở một nơi nguy hiểm thế này chứ? Cậu là người từ thành phố mê cung phải không?”

Aria hỏi người con gái rách rưới kia với một nụ cười dịu dàng trên gương mặt. Cô cần phải giúp đỡ người này. Bởi vì Aria, một người có trái tim cao thượng, sẽ không bao giờ bỏ rơi người khác trong mê cung khi họ không thể tự bảo vệ bản thân.

“…? T-Ta là kẻ sinh ra từ trong bóng đêm.. T-Ta không đến từ nơi gọi là thành phố mê cung, ta cũng chẳng hề nhớ rằng mình đã từng ở đó bao giờ đâu…”

Dù rằng có vẻ khá sợ hãi khi bị Aria hỏi như thế, nhưng cô ấy vẫn cố gắng trả lời với một giọng điệu cứng rắn.

Ari và Vulcan nhìn nhau, câu trả lời của cô ấy rõ là bất thường mà.

“Vulcan-san, lẽ nào cô ấy…”

“Nya~ bị mất trí nhớ phải chứ?”

Đây là một mê cung nằm trong lòng thành phố. Kể cả, việc mà bản thân sống ở đây mà còn chẳng biết được tên thành phố là đủ kỳ lạ rồi.

Ngoài ra, cô gái xinh đẹp kia bảo rằng cô chưa từng sống ở một thành phố như thế. Việc đó khiến Aria đoán rằng cô ấy là là mạo hiểm giả và bằng lý do nào đó, cô ấy đã mất trí nhớ sau khi tiến vào bên trong mê cung.

Mê cung này là chiếc nôi của quái vật. Chúng ít khi nào được sinh ra trên sàn gạch, nhưng hiếm khi, vẫn sẽ có một vài quái vật mạnh mẽ được sinh ra trên những tầng trên cùng.

Và do đó, có một những số mạo hiểm giả đã bị mất trí nhớ sau khi bị bọn quái vật ấy tấn công.

“Nhân tiện, nơi này nguy hiểm lắm đấy. Hãy quay trở về thành phố với bọn tớ đi nào.”

“Quay lại… Thành phố? Ta không biết ngươi [Omae] đang nói gì nhưng, ta có vài việc với ngươi… Không, ý ta là, với Kẻ mạnh mẽ nằm ở giữa ngực của ngươi [Anata].”

Sau khi thay đổi lại cách xưng hô, cô gái xinh đẹp ấy nói với một giọng chắc nịch khi chỉ vào Tama, và nhìn họ một cách thận trọng.

Dù rằng đây chỉ là lần đầu tiên họ gặp nhau, nhưng cô ấy đã gọi Tama là ‘Kẻ mạnh mẽ’, và việc đó đã khiến Aria và Vulcan chết lặng.

Và rồi cô ấy nói…

“PHẢI RỒI ĐẤY, TA MUỐN CÓ CON VỚI KẺ MẠNH MẼ! VẬY NÊN, KẺ MẠNH MẼ! HÃY RỜI KHỎI BỘ NGƯC CỦA CON NGƯỜI KIA, VÀ CHIẾM LẤY TA ĐI NÀO! HÃY ĐÈ TA XUỐNG! RỒI CHIẾM LẤY THỂ XÁC TA ĐI! LÀM ĐI NÀO!”

NYAAAAAAAAAAAAAA!!?

Với một hơi thở thô ráp, và đôi gò má ửng đỏ, người con gái trong bộ quần áo rách rưới kia đang nói lên một thứ gì đó khá ngầu.

Tama thì đau đớn và bám lấy mạng sống đang bị đe dọa của mình ở giữa ngực của Aria.

Còn Aria thì thốt lên với một giọng khó hiểu. “Uhn~…!” Có vẻ như cô chưa theo kịp vấn đề.

“Tệ thật đấy. Chắc là cô ấy bị đánh vào đầu. Và đòn đó chắc là mạnh lắm…”

“N-Nya, phải ha, nghiêm trọng lắm đó.”

Aria và Vulcan nhìn cô gái kia với một ánh mắt đầy sự thương hại. Nói tóm lại, ngoài việc cô ấy chỉ đơn thuần là mất đi ký ức, mà đã gặp phải một vài vấn đề về não bộ nữa.

“Cậu không thể làm việc đó đâu. Cậu cũng không nên hét lớn những lời như

Tama khi em ấy vẫn còn là một chú mèo con. Dù sao thì, cậu cũng nên rời khỏi đây với chúng tớ.”

“Hả? Ta không thể có con với Kẻ mạnh mẽ vì anh ta vẫn còn là một chú mèo con cơ à… Ta không hiểu ý của ngươi là gì, nhưng ta sẽ được ở cung Kẻ mạnh mẽ nếu như đi cũng ngươi… phải chứ?”

“Phải, Tama là hiệp sĩ 《Thú cưng》của tớ. Cậu có thể ở cùng Tama nếu đi với chúng tớ.”

“Uhm, hiểu rồi. Ta sẽ đi cùng các ngươi!”

Mỉm cười dịu dàng, Aria nói như thế vôi cô gái kia. Tất nhiên, dù rằng có một vài cảm xúc phức tạp dành cho đối thủ, nhưng Aria chẳng có ý định muốn nhường Tama cho người con gái xinh đẹp kia.

“Nyaa… Có lẽ là cậu đã có kế hoạch chăm sóc cho cô ấy rồi hả, Aria-chan?”

“Tất nhiên rồi, Vulcan-san. Một cô gái đã mất đi ký ức sẽ không có nơi nào để đi, cũng chẳng có nơi để trở về. Nếu để mặc cô ấy như thế, cô ấy sẽ chẳng may và bị bọn buôn nô lệ bắt mất.”

Hơn nữa, cô ấy là một người đầy dặn. Tuy rằng tay chân thon thả nhưng hông và mông của cô có kích cớ cực chuẩn. Và việc đó càng chắc chắc hơn khi nhìn vào bộ trang phục rách rưới dùng để thắt ngang và lộ rõ phần hông ấy của cô.

Và kế đến, bộ ngực của cô thì căng mọng, nó to đến mức gần như muốn vỡ tung và lắc lư nhẹ nhàng! Purun! Nó cứ lắc lư qua lại không ngừng khi cô di chuyển. Về kích thước thì, to hơn so với hai quả táo của Vulcan… Nhưng vẫn chưa đủ để so sánh với hai

quả dưa của Aria.

Còn về tuổi tác, trông cô ấy có vẻ khoảng 18-19 tuổi. Cô ấy cứ nhìn chằm chằm vào Tama ngơ ngác khiến cô trông chẳng khác gì một cô gái quyến rũ đang muốn ăn thịt.

Nếu một người xinh đẹp đến thế như cô vô tình xuất hiện trong thành phố, cô sẽ trở thành mục tiêu cho lũ cô đồ khó ưa.

Và nếu việc đó xảy ra, chúng chắc chắc sẽ hưởng thụ cơ thể xinh tươi ấy một cách triệt để. Và rồi bán cô cho bọn buôn nô lệ.

Chắc chắc rằng, cuộc sống của cô ấy sẽ chấm dứt sau khi bọn côn đồ kia đâm ra chán với cơ thể của cô. Cô chắc chắc sẽ trải qua một cuộc đời nô lệ, sống không bằng chết sau khi đã rơi vào tay bọn chúng.

Đó là vì sao Aria đã quyết định rằng sẽ chăm sóc cho cô.

“Trong lúc cô ấy vẫn con bị mất trí nhớ, hãy cho cô ấy tạm sống ở chỗ tớ.”

“Với lại, tớ nya cũng sẽ giúp cậu một tay nyaa. Nếu cậu cần gì, thì cứ nói cho tớ là được nya!”

Aria với một sự quyết tâm đanh thép khi vỗ vào ngực mình. Vulcan cũng như Aria, cô cũng có một niềm tin mãnh liệt vào công lý.

Và bằng chứng rõ rệt cho việc đó là cô ấy đã chấp nhận đi cùng với Aria, người vì lo lắng cho những người dân đang sống trong lo

sợ của thành phố Renault nên đã không do dự mà nhận lấy nhiệm vụ chinh phạt quỷ tộc.

Aria và Vulcan rời khỏi mê cung. Hơn nữa, cô gái xinh đẹp kia cũng theo sau Aria một cách rụt rè như thể đang cảnh giác với cô.

Ừm… thật sự là cô ấy bị mất trí nhớ ư? Nếu là thế, mình cảm thấy thật đáng thương cho những gì cô ấy đã làm đêm qua. Có lẽ sẽ tốt hơn nếu như mình chạy chậm lại và dẫn cô ấy rời khỏi mê cung vào. Nhưng, cái bầu không khí này, mình đã gặp cô ấy ở đâu rồi nhỉ…

Thực tế là, Tama đã chạy thục mạng để bảo vệ cục zin của mình mà không hề xem xét bất kỳ khả năng nào khác.

Chưa kể, vì vài lý do, cái cảm giác đã gặp cô ấy ở đâu đó vẫn còn nằm mãi trong tâm trí cậu.

Ở Việt Nam, sách văn học tầm cao, có ảnh hưởng lớn đến tâm tư tình cảm người Nhật qua nhiều thế hệ chưa xuất hiện nhiều. Đúng như nhận định của ông Mitsuyoshi Numano, giáo sư văn học của Đại học Tokyo trong Hội thảo văn học Nhật Bản tháng 9-2009 tại Hà Nội: “Hình như phần lớn các tiểu thuyết (của Nhật) được dịch đều thuộc về các nhà văn ăn khách hiện đại trong khi các nhà văn quan trọng trước đó với những tác phẩm có ý nghĩa vượt thời gian thì hầu như chưa được dịch sang tiếng Việt Nam.”

Trong số lượng rất lớn các tác giả văn học Nhật trong hơn 100 năm từ thời Minh Trị đến nay vị giáo sư này đã lựa chọn ra 10 tác giả văn học mà ông cho là quan trọng nhất ở Nhật gồm có: Mori Ogai (1862-1922), Akutagawa Soeki (1867-1916), Tanizaki Junnichiro (1886-1965), Akutagawa Ryunosuke (1892-1927), Dazai Osamu (1909-1948), Kawabata Yasunari (1899-1972 – giải Nobel văn học), Mishima Yukio (1925-1970), Abe Kobo (1924-1993), Oe Kenzaburo (1935 – giải Nobel văn học), Murakami Haruki (1949).

Để người Việt Nam hiểu và thấy được cái hay của văn học Nhật, cần thiết phải dịch văn học Nhật sang tiếng Việt nhiều hơn nữa để người Việt Nam có cơ hội tìm hiểu và tiếp xúc nhiều hơn với các tác phẩm và tác giả quan trọng của văn học Nhật. Chính các dịch giả sẽ là cầu nối để tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau giữa hai dân tộc. Tôi vui mừng ghi nhận sự xuất hiện của những dịch giả mới người Việt, có nghiên cứu cẩn thận và hiểu sâu về con người, văn hóa Nhật Bản, với niềm say mê văn học Nhật, đã đem đến cho bạn đọc Việt Nam những kiệt tác được dịch trực tiếp từ nguyên bản. Đây là một điểm rất cần khuyến khích và nhiệt tình cổ vũ.

Tiểu thuyết Tôi là con mèo của văn hào Natsume Soeki, do bà Bùi Thị Loan dịch từ bản tiếng Nhật, là một trong chưa nhiều trường hợp tôi vừa nói ở trên.

Vị trí và vai trò của các tác phẩm của Natsume Soeki trong nền văn học Nhật bản là rất quan trọng, nó ảnh hưởng sâu sắc đến nhiều thế hệ người Nhật Bản, bất cứ người Nhật Bản cũng biết đến các tác phẩm Botchan,Wagahai wa neko dearu, Kokoro… của ông. Ông được coi là nhà văn dân tộc lớn nhất trong nền văn học cận đại ở Nhật Bản kể từ thời Minh Trị. Các nhà phê bình văn học đánh giá ông là một trong ba trụ cột của văn học hiện đại Nhật Bản cùng Mori Ogai và Akutagawa Ryunosuke.

Năm 2006 bạn đọc Việt Nam đã được đọc cuốn Cậu ấm ngây thơ (Botchan) và bây giờ lại được cầm trên tay bản dịch kiệt tác Tôi là con mèo (Wagahai wa neko dearu) của đại văn hào Natsume Soeki, cả hai đều do dịch giả Bùi Thị Loan chuyển ngữ sang tiếng Việt và do Nhà xuất bản Hội Nhà văn ấn hành.

Dịch giả Bùi Thị Loan là một người Việt Nam am hiểu văn hóa văn học Nhật, hiện tại bà vẫn đang sinh sống và làm việc tại xứ sở hoa anh đào. Bà là một người dịch mới, trong thế hệ các dịch giả văn học thời hiện đại, được tiếp xúc và chuyển ngữ trực tiếp từ nguyên bản. Bản dịch của bà Bùi Thị Loan, mà theo tâm nguyện bà muốn cố gắn chuyển tải một cách trung thực văn phong của một đại văn hào Nhật Bản, có thể, đôi chỗ còn làm cho bạn đọc Việt Nam, nhất là lớp trẻ, cảm thấy hơi có gì đó khác lạ, hơi khó dung nạp. Nhưng dụng ý của người dịch quyết tâm giúp bạn đọc Việt Nam dần khám phá đỉnh núi Natsume Soeki một cách thuần chất và nguyên vẹn, dù không dễ. Như đã nói, vốn dĩ tác phẩm Tôi là con mèo – một tác phẩm được viết ra ở Nhật Bản cách đây hơn một thế kỷ, dù rằng là kiệt tác của nhân loại, sống mãi với thời gian, đã đi vào tâm hồn bao thế hệ người Nhật, nhưng chính người Nhật hiện đại cũng cảm thấy nhiều chỗ khó đọc, vì vậy chuyển ngữ sang tiếng Việt là một công việc đầy gai góc. Đối với độc giả nước ngoài, trong đó có Việt Nam, để thấy hết cái hay, cái đẹp của tác phẩm này thiết nghĩ cũng cần có thời gian. Mọi phán xét xin dành lại cho độc giả.

Thúy Toàn

“Tôi là con mèo” là tác phẩm đầu tay của nhà văn Natsume Soseki (1867-1916). Trong tác phẩm Cậu ấm ngây thơ (NXB. Hội Nhà văn phát hành năm 2006), tôi đã có dịp giới thiệu qua về ông.

Có thể nói, đây là tác phẩm rất quan trọng không chỉ đối với cuộc đời và sự nghiệp của Natsume Soseki mà còn đối với cả đời sống văn học Nhật Bản và quốc tế. Bởi vì nó là tác phẩm đã giúp phát hiện ra một đại văn hào, sau đó ảnh hưởng của nó và nhà văn lớn này đã góp phần gieo mầm, tạo ra nhiều nhà văn, nhà văn hóa, học giả có giá trị cho Nhật Bản. Trong số đó có người rất nổi tiếng, như văn hào Akutagawa Ryunosuke, một đệ tử của Natsume Soseki. Trên thế giới, đặc biệt là Hàn Quốc và Trung Quốc, cũng có nhiều nhà Soseki học khá nổi tiếng.

Bối cảnh và nội dung của Tôi là con mèo là đời sống hiện thực xảy ra xung quanh nhà văn Soseki. Những nhân vật chính trong truyện cũng lấy nguyên mẫu từ bạn bè, học trò, những người xung quanh ông. Một số được đưa nguyên tên thật vào trong tác phẩm như nhà thơ Masaoka Shiki, nhà thơ Takahama Kyoshi. Nhưng tất cả đều được miêu tả qua lăng kính trào lộng, đùa vui, mang đậm tính chất Rakugo (một loại tấu hề), đại diện tiêu biểu của nền văn hóa Edo. Con mèo và thầy giáo Kushami cũng là nhân vật dựa vào nguyên mẫu là tác giả và con mèo nhà ông. Chính con mèo này đã gợi hứng cho ông viết tác phẩm. Lúc đầu chỉ là ý định viết thử cho vui, ông bắt đầu bằng câu “Tôi là con mèo,…” rồi đưa bản thảo cho tạp chí, nhờ góp ý và đặt tên. Ông Takahama Kyoshi, người phụ trách của tạp chí, đã góp ý lấy câu mở đầu này làm tên của tác phẩm. Kiệt tác “Wagahaiwa neko dearu” (Tôi là con mèo) đã được ra đời như vậy và trở thành một cái tên rất thân quen với bất kỳ người Nhật nào cũng như bất kỳ ai hiểu biết về Nhật Bản.

Natsume Soseki lúc nhỏ đã học chữ Hán, sau đó học tiếng Anh và văn học Anh. Ông là người thuộc thế hệ Hán học cuối cùng và thế hệ Tây học đầu tiên của Nhật Bản. Vì vậy trong ông có một khối lượng đồ sộ kiến thức đông tây kim cổ mà ông đã tích lũy được qua nhiều năm bằng trí tuệ của một thiên tài. Trong tác phẩm đầu tay này, những kiến thức ấy được dịp xuất hiện trong mọi cơ hội, khi thì nghiêm túc, khi thì hài hước, đùa bỡn nhưng tất cả đều giúp độc giả khám phá ra những tư tưởng, kiến thức, những trăn trở uyên thâm, cao đẹp, đầy nhân văn của một thiên tài rất nặng lòng với thời thế.

Tác phẩm bắt đầu được viết năm 1905, khi cuộc chiến tranh Nhật-Nga (1904-1905) đang ở đỉnh điểm. Truyện in dần trên tạp chí Hototogisu cho đến cuối năm 1905 thì ông định kết thúc truyện ở chương 5. Nhưng do độc giả tha thiết yêu cầu nên ông lại viết tiếp và hoàn thành vào năm 1907 với 11 chương hầu như độc lập với nhau…

Đây là tác phẩm văn học quá lớn đối với khả năng của một dịch giả văn học không chuyên như tôi nên bản dịch chưa thể gọi là hoàn hảo trong việc chuyển tải đầy đủ tất cả cái hay, cái đẹp, cái quý của tác phẩm, hòng làm xiêu lòng độc giả Việt Nam như nó đã chinh phục độc giả Nhật Bản. Vả lại, cũng cần phải có thêm điều kiện hiểu biết lịch sử, văn hóa, tính cách tâm lý của người Nhật thì mới tiếp nhận được hết những giá trị của tác phẩm. Bởi vì đối với người Nhật, cái hay của văn học Natsume Soseki cũng giống như cái hay của Truyện Kiều đối với người Việt Nam, người ta thích thú không chỉ vì nội dung mà còn do ngôn ngữ và nhạc điệu của tác phẩm.

Người Nhật Bản mỗi tầng lớp mỗi thế hệ, từ các em học sinh tiểu học năm thứ 5 trở đi cho đến các vị cao niên, từ những người lao động bình thường đến bậc học rộng, uyên bác, ai cũng có thể tìm thấy trong tác phẩm này những điều lý thú, cần thiết, bổ ích hay tâm đắc với mình.

Mặc dù việc tiếp thu qua bản dịch gặp phải những hạn chế chủ quan từ dịch giả và khách quan từ độc giả, nhưng tôi mong rằng Tôi là con mèo cũng phần nào làm được như vậy với bạn đọc Việt Nam. Hơn nữa, ngoài chức năng là một tác phẩm văn học để giải trí, tôi hy vọng cuốn sách này còn là một nguồn tài liệu tham khảo bổ ích cho những người có nguyện vọng tìm hiểu về Nhật Bản.

Để có được thành quả nhỏ này là nhờ công lao rất lớn của nhiều người đã giúp đỡ tôi.

Trước hết là chị Lê Thị Bình, bạn tôi, người đã phát hiện bản dịch thảo của tôi và quyết tâm giới thiệu nó với bạn đọc. Chị Bình đã dành nhiều thời gian, công sức và khắc phục nhiều trở ngại để tổ chức thực hiện việc này. Chị là người rất quan tâm đến văn hóa và văn học Nhật Bản, luôn hoạt động tích cực trong Ban văn hóa Hội Hữu nghị Việt – Nhật và trong Câu lạc bộ thơ Haiku Việt Nam.

Trong quá trình dịch, tôi may mắn được một người bạn đồng nghiệp người Nhật đã tận tình giúp đỡ tôi. Không những chỉ đọc duyệt, anh còn dạy cho tôi biết thêm nhiều về tiếng Nhật và kiến thức về nhiều lĩnh vực của Nhật Bản, khiến bản dịch nhuần nhuyễn hơn.

Cũng nhân dịp này, chúng tôi còn nhận được sự giúp đỡ của nhà thơ Nguyễn Bao và nhà văn, dịch giả nổi tiếng Thúy Toàn. Những lời nhận xét và chỉ dẫn rất quý báu của hai ông về kiến thức dịch văn học, giúp cho người ngoại đạo như tôi khắc phục được nhiều yếu kém trong công việc. Và biên tập viên Nhà xuất bản đã luôn nhiệt tình và trách nhiệm khi làm việc, trao đổi với tôi từ xa.

Xin trân trọng giới thiệu Tôi là con mèo với độc giả.

Xin kính dâng bản dịch này lên hương hồn Đại văn hào Natsume Soseki, nhà văn Nhật Bản tôi rất kính phục, nhân ngày giỗ lần thứ 95 của ông (9-12-1916/ 19-12-2011).

7-12-2011

Bùi Thị Loan

Natsume Soseki (1867 – 1916) là nhà văn, nhà thơ, nhà lý luận văn học và chuyên gia văn học Anh. Ông sinh ngày 9-2-1867 trong một gia đình Danh chú (“Nanushi”- một loại cường hào địa phương thời phong kiến) tại Tokyo. Tên chính thức của ông là Natsume Kinnosuke (Na-chư-mê Kin-nô-su-ke). Bút danh Soseki chữ Hán là “sấu thạch” có nghĩa là súc miệng bằng đá, lấy từ điền tích “sấu thạch trầm lim” của Trung Quốc, mang ý nghĩa là kiên cường, cứng rắn. Bút danh này có từ sau năm 1889, khi ông gặp Masaoka Shiki, người bạn thân thiết nhất, có ảnh hưởng quyết định đến con người và văn học của Soseki. (Masaoka Shiki (1867 – 1902) là nhà thơ nổi tiếng của Nhật Bản).

Ngay sau khi ra đời, Soseki đã bị cho đi làm con nuôi một gia đình thương gia nghèo nên không được nuôi nấng, chăm sóc đầy đủ. Thấy thế, gia đình cha mẹ đẻ đưa ông về, rồi lại cho làm con nuôi một gia đình khác. Cho đến năm 21 tuổi, Soseki mới trở lại nhập tịch gia đình Natsume.

Thời kỳ học tiểu học, ông phải chuyển hết trường nọ đến trường kia. Năm 12 tuổi Soseki vào học trường trung học công lập tỉnh Tokyo. Ông bỏ dở năm thứ 2 trung kọc để theo học Hán học trường tư thục. Ở đây, ông đã học được nhiều văn thơ Đường, Tống, Hán thư, sử thư và văn hóa cổ điển Trung Quốc, có ảnh hưởng lớn đến văn học của ông sau này về văn phong, về tư tưởng, giá trị thẩm mỹ v.v… Năm 1883, Soseki lại bỏ Hán học, theo học trường tiếng Anh tư thục để chuẩn bị vào trường dự bị đại học.

Năm 1884, Soseki vào trường dự bị đại học. Trong thời gian học dự bị, ông đã từng bị bệnh, không thể đi dự thi, đã từng đi dạy cho các trường tư thục để trang trải học phí. Năm 1890, Soseki vào học trường Đại học đế quốc Tokyo (tiền thân của Đại học Tokyo ngày nay), là trường quốc lập mới mở trước đó không lâu. Ổng bắt đầu sáng tác thơ từ thời sinh viên.

Năm 1893, Soseki tốt nghiệp khoa văn trường đại học Tokyo. Ông được bổ nhiệm làm giáo viên tiếng Anh trường cao đẳng sư phạm Tokyo. Ngay sau đó ông bị bệnh lao phổi và bệnh suy nhược thần kinh nặng.

Để chạy trốn khỏi Tokyo nhằm dưỡng bệnh, năm 1895, ông thôi dạy ở trường cao đẳng, chuyển đến trường trung học Matsuyama, tỉnh Ehime, quê hương của Shiki. Chính trường trung học này là bối cảnh và đề tài để mười năm sau ông viết tác phẩm “Cậu ấm ngây thơ” (Bốt chang) vào năm 1906. Từ 1896, Soseki được bổ nhiệm làm giáo viên tiếng Anh trường cao đẳng số 5 ở tỉnh Kumamoto.

Năm 1900, Soseki được Bộ Giáo dục Nhật Bản cứ đi nghiên cứu văn học Anh 2 năm ở Luân Đôn. Năm 1903, về nước ông được bổ nhiệm dạy tại trường cao đẳng số I, đồng thời dạy văn học Anh tại trường đại học Tokyo. Việc dạy lý luận văn học Anh ở Đại học Tokyo gặp trục trặc làm cho bệnh suy nhược thần kinh và tình trạng tinh thần của Soseki trở nên trầm trọng. Theo lời khuyên của Takahama Kyosi, chú bút tạp chí “Chim Tứ Quý”, Soseki sáng tác tiểu thuyết để thư giãn tinh thần. Truyện “Tôi là cơn mèo” ra đời, lập tức được hoan nghênh nồng nhiệt và bệnh tình của ông cũng thuyên giảm. Từ đó, Soseki có ý định đi theo nghề viết văn. Ổng viết tiếp “Tháp Luân Đôn” rồi “Cậu ấm ngây thơ”, tất cả đều là những kiệt tác, xác lập chỗ đứng chắc chắn của ông trên văn đàn.

Tháng 2-1907, được báo Asihi mời, ông bỏ hẳn nghề giáo viên, vào làm ờ báo Asihi, chuyên viết tiểu thuyết và sáng tác văn học cho đến khi qua đời vào ngày 9-12-1916.

Cuộc đời 49 năm với 10 năm viết văn chuyên nghiệp, Natsume Soseki đã để lại nhiều kiệt tác, trong đó có các tác phẩm tiêu biểu là:

Tiếng la thất thanh của cô vang lên, cô đang sợ, rất sợ. Anh đang ôm cô lên giường, đè cô ra khiến cô sợ hãi mà trào nước mắt. Anh thực sự không hề kiểm soát được chính mình, anh không biết giờ đây anh đang làm cái gì nữa. Nhìn cô trào nước mắt, anh buồn, anh lo, anh hối hận. Anh không biết cảm giác bây giờ của anh là gì nữa. Anh rất sợ cô ghét anh, sợ cô giận anh, sợ cô bỏ anh mà đi. Anh rất sợ. Anh nghĩ mình thực sự yêu cô rồi!

– Tôi… Tôi xin lỗi! Tôi..- anh nói ấp úng.

Anh từ từ thoát khỏi cơ thể cô trong khi cơ thể anh vô cùng khó chịu. Cô đang nấc cục, chắc cô sợ lắm, chắc cô lo lắm. Anh cũng khó chịu có thua kém gì cô đâu! Anh phải cố gắng lắm mới có thể khống chế được cu cậu “em trai” của mình. Lập tức đứng dậy, anh nhanh chóng bỏ vào nhà vệ sinh. Không phải anh chỉ muốn thoát khỏi ánh mắt đau buồn của cô, mà anh còn muốn dập tắt ý định xấu trong đầu mình. ]

– Huhuhu.. Huhuhu

Tôi đang khóc như một đứa trẻ, tôi không biết tại sao hết. Tôi vốn đã trở thành người của anh ta rồi mà vậy tại sao tôi vẫn không muốn để anh ta chạm vào người mình. Trong lúc hắn đè tôi ra, tôi nghĩ đến gương mặt của anh John, tôi lo, tôi muốn anh John là người đầu tiên của tôi. Lúc nãy, tôi sợ Khải lắm. Nhìn anh ta như muốn ăn tươi nuốt sống tôi vậy. Dẫu biết anh ta lạnh lùng, tàn ác, nhưng tôi vẫn muốn anh ta vì tôi mà dừng lại, vì tôi mà buông tha, vì tôi mà chờ đợi. Tôi chưa sẵn sàng!

[ Sau khi đã hạ hoả trong người, anh nhanh chóng bước ra ngoài. Anh sẽ giải thích cho cô, anh sẽ xin lỗi cô. Nhưng khi anh bước ra, cô đã say vào giấc ngủ từ khi nào rồi. Nhìn khoé mát cô vẫn còn vấn vương nước mắt, lòng anh lại nhói đau. Cô cuộn tròn như con mèo con đáng yêu, anh lại bắt đầu “nóng”. Nhưng cũng may, anh lại một lần nữa khống chế được cơn thịnh nộ trong người.

Anh lại gần cô, lau đi những giọt nước mắt trên khoé mi cô. Càng nhìn cô, anh lại càng thấy cô đẹp đến lạ thường. Cô mang vẻ kiêu sa nhưng cũng rất dễ thương, rất đáng yêu. Anh nhẹ nhàng đặt cô lại ngay ngắn, rồi khéo léo nằm xuống cạnh cô. Và cứ thế hai người họ đều chìm sâu vào giấc ngủ. Không biết trong giấc nồng, cô có mơ về anh, anh có đón nhận cô?

***

Ánh sáng đang cố gắng len lỏi vào căn phòng. Nơi mà anh đang ôm cô, cô đang rúc vào anh, hai người họ đang ân ái như đôi tình nhân thực thụ. Anh khẽ nheo mắt, ánh nắng như kẻ thù hiện tại của anh. Liền mở mắt, anh thấy cô, cô xinh, cô ôm anh, cô rúc vào anh khiến anh có cảm giác hạnh phúc vô cùng. Anh muốn thời gian hãy quay chậm lại, để cho anh được hưởng hạnh phúc dù chỉ trong giây lát thôi cũng được.

Nhưng cô đã tỉnh, hai con người, bốn cặp mắt đang nhìn nhau. Cô bất giác sợ, sợ anh vô cùng!

– Anh tránh xa tôi ra!- cô hét.

– Em bé miệng thôi- anh vừa nhắc vừa bịt miệng cô lại.- Em mà nói to, mẹ tôi biết đấy! Đến lúc đó, không cứu vãn nổi đâu!

– Buông ra!- cô hất tay anh- Tôi ghét anh! Đồ máu lạnh.

Nói đoạn, cô liền đứng dậy, định chạy đi, cô muốn chạy khỏi anh thật xa, cô không thể kìm lòng được nữa. Nhưng, khi cô vừa định đứng dậy chạy đi, anh liền giữ tay cô lại. Do mất đà, cô ngay lập tức ngã quỵ xuống lòng anh! Hai người họ, đang kề sát nhau, cô thở, anh biết, tim anh đập, cô cũng biết. Không gian trở nên im ắng đến lạ thường.

– Tôi xin lỗi! Làm ơn! Đừng giận tôi!

Anh nói theo sự chỉ dẫn của con tim mà không biết cô đang khó hiểu vô cùng. Nghe đồn là anh rất lạnh lùng và cụ thể là hôm bữa ở bang hội. Vậy mà giờ đây, chuyện gì xảy ra thế này! Anh đang xin lỗi cô sao? Không thể tin nổi!

– Tôi..- cô ấp úng

– Đừng giận tôi nha!

Lời nói của anh vang lên kèm theo biểu hiện rất ư là đáng yêu của anh khiến cô bật cười trong vô thức.

– Đó! Em cười rồi! Hết giận nha!- anh càng nũng.

– Anh buông ra đi!

Anh buông cô, anh tiếc. Nhưng phải làm vậy thôi! Cô đứng dậy, định đi nhưng chẳng may vấp phải cái chăn mà té ngã xuống giường. Mà không hiểu cô ngã kiểu gì mà ôm luôn cả anh mà nằm xuống giường. Còn hơn hết là họ đang hôn nhau!

Bốn con mắt nhìn nhau! Cô đẩy anh ra! Cô nấc! Cô ghìm lòng trước gương mặt hot boy của anh. Anh định hôn cô tiếp, nhưng cô né tránh, và rồi…. Cô quay mặt lại, nuốt nước bọt và đáp trả lại anh. Hai người họ đang hôn nhau, nụ hôn say đắm, nồng nàn. Anh nhẹ nhàng trườn tay xuống eo cô như muốn cởi dây buộc áo. Nhưng cô giữ lại, cô không muốn làm chuyện này quá sớm.

Họ ngừng hôn, nhìn nhau:

– Làm ơn!- cô nhìn anh với ánh mắt nhờ cậy.

– Tôi sẽ chờ tới khi em chủ động đến bên tôi!

Cô cười, cười sau câu nói của anh, cười một cách nhẹ nhàng, đáng yêu. Anh đỡ cô dậy, để cô vào phòng vscn, anh lại cười. Anh thực sự khó hiểu về cô gái này.Từ trước đến nay, chưa có cô gái nào lại từ chối anh cả, cô chính là một ngoại lệ. Anh luôn muốn chơi đùa với phụ nữ, đặc biệt là với loại “gái vẫy”. Nhưng trước mặt cô, anh lại không thể làm cô buồn. Liệu anh đã thực sự quên đứa trẻ hàng xóm ngày nào mà yêu cô sao? Không thể! Đứa trẻ ấy là người anh yêu nhất, là người mà luôn chia sẻ buồn vui với anh, là người mà không coi thường anh khi ba anh rời bỏ mẹ con anh. Nhưng tại sao với anh giờ đây cô mới là người quan trọng nhất! Anh rất khó hiểu! ]

***

Trên bàn ăn:

– Chào mẹ!- cả tôi và Khải đồng thanh khi gặp bác gái từ phòng ra.

– Chào hai đứa! Sao dậy sớm vậy?- bác từ tốn.

– Dạ! Hôm nay Hà Vy phải đến trường mẹ ạ!- Khải lên tiếng.

– À! Hà Vy không nghỉ được à con?-bác gái vừa nâng ly nước cam lên uống, vừa hỏi tôi.

– Dạ?

– Thì ta hôm nay muốn đưa con đi chơi cùng ta mà!

– Nhưng mẹ ơi! Để mai đi! Hôm nay thứ 7 rồi!- Khải nói giúp tôi khi tôi véo tay hắn nhờ vả.

– Uk. Thế cũng được! Mà hôm qua con có ngủ ngon không Vy mà sao mắt con thâm cuồng thế kia!

Tôi ngỡ ngàng trước câu hỏi của bác gái. Thực tình tôi có muốn nó như vậy đâu, tất cả là do tên Khải chết bầm kia làm hôm qua tôi phải khóc ấy chứ! Tôi khẽ liếc qua hắn mà không hề biết nụ cười của ai đó đang nhìn chằm chằm tụi tôi.

– Dạ, là do hôm qua cố quá mà mẹ! Mẹ đừng trêu vợ con nữa!- Khải trả lời mẹ hắn mà như chuyện ấy là thật khiến tôi tức lòi ruột.

– À ừ! Thôi ăn đi, con dâu ăn nhiều vào! Còn phải tẩm bổ chứ!

Vậy là bữa sáng của tôi trôi qua trong sự vui vẻ. Cả bác gái và Khải đều xỏ xiên tôi nhưng tôi cảm thấy ấm cúng đến lạ thường. Đây mới là cảm giác hạnh phúc của gia đình sao???

***

– Thôi! Anh đi làm đi!- tôi nói với Khải khi hắn chuẩn bị vào lớp cùng tôi.

– Sao? Tôi đi học mà. Tôi nào đã đủ tuổi đi làm đâu!- Khải ngạc nhiên.

– Tôi biết mọi chuyện rồi! Anh đã có bằng giáo sư rồi, lại còn đi học lớp 10 làm chi, trẻ con mà!

– Nhưng sao em biết?

– Thì do tôi nghe chú Đức nói chuyện với ai đó về anh mà! Tình cờ nghe được thôi!

– Chú Đức! À! Vậy em vào lớp đi! Tôi tới công ti, chiều đón em!

– Ok! Chiều gặp nha “ông xã”! Bye!

Tôi vào lớp trong sự kinh ngạc của mọi người. Chắc họ ngạc nhiên lắm về những chuyện xảy ra từ hôm qua đến giờ.

– Hà Vy!

Một giọng nói vang lên làm tôi giật bắn mình. Giọng nói này là của Linđa, đúng, chỉ có thể là của nhỏ. Tôi quay xuống nơi phát ra giọng nói ấy, nhỏ Linđa đang nhìn tôi với con mắt như muốn toé lửa. Tôi hiểu mà!

– Sao! Có gì mà mày phải hét lên như thế!- tôi đi xuống chỗ nhỏ và hỏi- Có gì từ từ nói.

– Mày về nhà hắn ở rồi phải không? Mày nói mày thích anh John mà mày lại làm cái trò này hả? Con nhỏ Min nó chuẩn bị lấn chiếm chỗ mày rồi đấy, nó đang sống ở nhà tao kìa. Mày còn không mau thì anh John không còn là của mày nữa đâu.

Nhỏ nói làm tôi nghe như sét đánh ngang tai. Cái gì mà sống chung, sao có thể, anh John đâu phải hạng người đó! Chuyện này là sao???

– Mày nói gì? À mà thôi! Anh John đương nhiên phải xứng đôi với người như Min rồi! Tao rút!

– Cô nói đúng đấy!- một giọng nói từ đâu chen vào.

Bạn đang đọc truyện trên: chúng tôi