Triệu Chứng Bệnh Dại Khi Bị Mèo Cắn / TOP 12 # Xem Nhiều Nhất & Mới Nhất 3/2023 # Top View

Một trong những nỗi lo khi bị chó cắn là bệnh dại bởi căn bệnh này một khi đã phát bệnh không có thuốc chữa dẫn đến tử vong. Bệnh dại có những biểu hiện rất đặc trưng, vậy dấu hiệu nhận biết bị bệnh dại là như thế nào? Bài viết sau đây chúng tôi sẽ giúp bạn tìm hiểu triệu chứng, dấu hiệu nhận biết khi bị chó dại cắn và cách xử lý kịp thời khi bị chó cắn nhằm ngăn ngừa bệnh dại hiệu quả nhất.

Triệu chứng, dấu hiệu nhận biết khi bị chó dại cắn

Bệnh dại là một trong những căn bệnh nguy hiểm thường bị lây qua dịch tiết của động vật như chó, mèo, chuột…khi bị các loại động vật này cắn. Thậm chí có nhiều trường hợp không bị chó cắn nhưng chó liếm vào vùng vết thương hở trên da và bị nhiễm virut dại.

Từ 2-4 ngày trước khi phát bệnh bệnh nhân có biểu hiện đau đầu, buồn nôn, bồn chồn, mệt mỏi, khó chịu, sốt và đau nhức tại vết cắn.

Khi phát bệnh nạn nhân có biểu hiện sốt cao, ho, khản tiếng và tiếp tục phát triển những triệu chứng được chia thành 3 thể như sau

Thể co thắt: biểu hiện sợ sệt, sợ gió, sợ ánh sáng, co giật, run, tiếp đến khó thở, hôn mê và sau cùng là tử vong

Thể cuồng: kích thích thần kinh, hung dữ và tử vong

Thể liệt: bệnh nhân bị liệt dần từ các chi dần liệt đến cơ quan hô hấp không thể hô hấp và tử vong.

Thời gian không phải sau khi bị chó dại cắn sẽ phát bệnh luôn mà thời gian ủ bệnh có thể tới vài tháng có người ủ bệnh trên một năm và thời gian ủ bệnh tùy thuộc vào mức độ nặng nhẹ của vết cắn, chế độ chăm sóc và đặc biệt là cách sơ cứu kịp thời khi chó cắn.

Cách sơ cứu khi bị chó dại cắn

Ngay khi bị chó cắn hãy rửa ngay vết thương bằng xà phòng dưới vòi nước chảy, nếu có cồn hãy rửa ngay vết thương bằng cồn

Nếu vết cắn bị rách và chảy máu hay những vết cắn gần cổ, gần những cơ quan nguy hiểm, ở bộ phận sinh dục thì đưa ngay bệnh nhân đến cơ sở y tế để tiêm huyết thanh và vacxin phòng bệnh dại.

Với những vết cắn không rách da, không chảy máu và cắn nhẹ thì có thể theo dõi trong vòng 15 ngày, nếu chó phát bệnh trong vòng 15 ngày thì đưa bệnh nhân đi tiêm vacxin còn nếu sau 15 ngày chó không phát bệnh thì không cần đi tiêm.

Nguyên nhân

Bệnh là do virus dại (rabies virus) gây lên, bệnh chủ yếu là do các loài động vật bị mắc dại như chó mèo… truyền nhiễm cho người qua các vết cắn, vết xước…

Khi bị chó, mèo cắn, cào cần rửa kỹ vết thương bằng nước và xà phòng đặc liên tục trong 15 phút, sau đó tiếp tục rửa vết thương bằng cồn 70 độ, hạn chế làm dập vết thương và không được băng kín vết thương, đồng thời đến ngay Trung tâm y tế gần nhất để được tư vấn và tiêm phòng dại kịp thời.

Triệu chứng ban đầu

Người bệnh có cảm giác đau nhức vết cắn, sưng tấy. Những dấu hiệu này lan rộng theo hệ thống thần kinh và hệ thống bạch huyết, đồng thời kèm theo một số triệu chứng như: bồn chồn, nóng nảy, cáu giận la hét vô cớ.

Thời kỳ ủ bệnh của virus khoảng từ 15-20 ngày cho đến 90 ngày, và thời gian dài hay ngắn phụ thuộc vào vết cắn, vết cắn càng gần thần kinh trung ương thì thời gian ủ bệnh càng ngắn. Ngoài ra, có trường hợp ủ bệnh đến 1 năm mới phát hiện ra.

Cách sơ cứu ngay khi bị động vật cắn

Nên rửa sạch vết thương sau đó dùng xà phòng hoặc các chất xát trùng rửa lại vết thương dưới vòi nước chảy liên tục khoảng 10-15 phút. Bước tiếp theo đưa ngay người bị cắn đến các cơ sở y tê, bệnh viện để kiểm tra và xử lý, tiêm phòng dại ngay.

ThS.BS Nguyễn Trung Cấp cho biết: “Khi phát bệnh dại có 2 thể bệnh chính: Thể Viêm não và Thể liệt”.

Viêm não: Người bệnh bồn chồn, mất ngủ, sợ nước, sợ gió, sốt, mệt mỏi, đau đầu kéo dài từ 2-4 ngày

Liệt: Người bệnh ban đầu xuất hiện những cơn co thắt, sau đó có thể liệt lan dần từ chân đến liệt cơ tròn làm rối loạn tiểu tiện, đại tiện, lan lên liệt tay đến khi liệt cơ hô hấp thì bệnh nhân sẽ tử vong thời gian khoảng từ 4-10 ngày.

Cần tiêm vaccine phòng bệnh

Tiêm vaccine dự phòng bệnh dại sau phơi nhiễm (PEP) là bắt buộc nếu bạn bị chó, mèo hay các động vật khác bị dại hoặc nghi ngờ bị dại cắn.

Cần áp dụng PEP trong các điều kiện sau đây:

– Nếu vết cắn gây xước da và vết thương chảy máu.

– Nếu màng nhầy ở vùng da tiếp xúc với nước bọt của động vật nghi dại.

– Nếu con vật đã cắn người bị chết; biến mất trong thời gian theo dõi; có biểu hiện hành vi không bình thường, thất thường; nếu kết quả xét nghiệm chất liệu não của động vật nghi dại hoặc bị dại cho kết quả dương tính.

Cách phòng bệnh

Cách phòng bệnh dại dễ dàng nhất chính là có trách nhiệm tiêm phòng dại cho chó, mèo đầy đủ và đúng lịch theo khuyến cáo của các bác sĩ hoặc cán bộ thú y.

Sau khi bị chó mèo cắn cần tiêm phòng dại đủ mũi, đủ liều để bảo vệ cơ thể và sức khỏe của bạn, tránh nguy cơ bị bệnh dại.

Lưu ý: Khi bị chó dại cắn mà lên cơn thì 100% là tử vong. Do vậy, khi bị chó cắn người bệnh cần đến cơ sở y tế để được hướng dẫn cụ thể. Việc theo dõi sát con chó (mèo) đã cắn là rất cần thiết. Nếu chó đi mất, hoặc bị ốm, bị chết, bị giết thịt, bị bán… thì báo ngay cho cán bộ y tế biết để thay đổi cách xử trí cho người bệnh phù hợp hơn. Tiêm vaccine càng sớm thì hiệu quả càng cao.

Ở Việt Nam việc nuôi chó mèo là điều thường thấy ở mỗi gia đình. Vì vậy các chuyên gia bệnh học sẽ hướng dẫn cách sơ cứu khi bị chó mèo cắn để ngăn ngừa bệnh dại.

Các biện pháp cần thiêt khi bị chó mèo cắn.

Các biện pháp sơ cứu cần thiết khi bị chó mèo cắn.

Việc đầu tiên cần rửa ngay thật kỹ vết thương bằng xà phòng dưới vòi nước mạnh ít nhất là 5 phút rồi tiến hành sát trùng vết thương bằng dung dịch cồn 70% hoặc dung dịch iode, nhằm làm giảm tối thiểu lượng virut xâm nhập nơi vết cắn.

Sau đó dùng miếng vải sạch phủ lên vết thương, băng hờ lại và đưa người bị chó (mèo) cắn đến cơ sở y tế để các bác sĩ khám và có chỉ định điều trị.

Nếu vết cắn nhẹ, xa thần kinh trung ương thì có thể tiêm phòng uốn ván và theo dõi con vật đã cắn. Nếu sau 10 ngày mà chúng vẫn bình thường thì có nghĩa là khi cắn người nó chưa bị dại, không thể lây bệnh sang người.

Chó bị bệnh dại có 2 thể lâm sàng là thể điên cuồng và thể liệt. Sau thời gian ủ bệnh từ 3-5 ngày, chó dại thường bỏ ăn, những thói quen hàng ngày của nó bị thay đổi; nhiều khi thể hiện sự vui mừng hay hung dữ quá độ trong vòng vài giờ đến vài ngày.

Sau đó là giai đoạn lên cơn, con vật luôn vận động, tiếng kêu khàn giọng, sủa kéo dài rồi rướn cao lên thành tiếng rú ghê rợn. Sau vài ngày, nó phờ phạc, gầy mòn, kêu thất thanh rồi bị liệt và chết trong vòng 7 ngày.

Trái lại, có loại chó dại lên cơn nhưng không hung dữ, chỉ nằm im một chỗ, nước bọt chảy nhiều, chó không sủa, không cắn và chết trong vòng từ 3-5 ngày.

Nếu bị cắn nhiều chỗ hoặc bị cắn ở những vùng gần thần kinh trung ương như đầu, mặt, cổ, vai; vùng gần tủy sống như hậu môn, cơ quan sinh dục… phải tiêm vắc-xin phòng dại và huyết thanh kháng dại ngay, bất kể con vật cắn có bị dại hay không. Nếu đến tiêm muộn, hiệu quả phòng bệnh sẽ giảm hoặc không còn tác dụng.

Một vụ việc đau lòng khác vừa xảy ra tại huyện Trần Văn Thời, Cà Mau, bé trai 5 tuổi tử vong sau khi bị chó cắn 1 tháng. Người nhà cháu bé cho biết, trước đó 1 tháng, cháu có đến nhà người thân chơi thì bị chó cào vào mặt. Tuy nhiên, gia đình không đưa cháu đi tiêm phòng dại mà chỉ sử dụng các biện pháp dân gian.

Chia sẻ về tình hình bệnh dại, chúng tôi Bùi Ngọc An Pha cho biết: “Số ca tử vong vì bệnh dại chiếm phần lớn trong tổng số ca tử vong vì bệnh truyền nhiễm tại Việt Nam. Chết vì bệnh dại là cái chết ám ảnh và thương tâm nhất, người bệnh sẽ tỉnh táo chờ đợi cái chết trong đau đớn, vật vã cho đến phút cuối cùng, người chứng kiến cũng không thể tránh khỏi tổn thương tâm lý nặng nề. Đa số các trường hợp tử vong do dại thường thiếu hiểu biết về phòng chống bệnh, đặc biệt là không chủ động tiêm ngừa vắc xin ngay sau khi bị động vật nghi dại cắn”.

Bệnh dại là gì?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), là một bệnh do virus gây ra, hầu như luôn gây tử vong sau khi xuất hiện các triệu chứng lâm sàng. Khoảng 99% trường hợp dại là do chó nhà lây truyền bệnh sang người.

Hiện tại không có cách điều trị hiệu quả cho bệnh dại sau khi các dấu hiệu lâm sàng xuất hiện. Tuy nhiên, bệnh có thể phòng ngừa được bằng cách tiêm vắc xin phòng dại trước hoặc ngay sau khi bị phơi nhiễm.

Bệnh dại là nguyên nhân gây khoảng hơn 70 ca tử vong ở Việt Nam mỗi năm, hầu hết các trường hợp bệnh dại ở Việt Nam do chó dại cắn.

Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh dại phổ biến trên toàn thế giới. Hàng năm căn bệnh này gây ra cái chết cho 60.000 – 70.000 người và hàng triệu loài động vật. Dại là căn bệnh vô cùng nguy hiểm khi phát bệnh, 100% cả người bị cắn và vật cắn đều tử vong. Tuy nhiên nhiều người vẫn còn lơ là, chưa hiểu rõ về bệnh dại nên rất chủ quan hoặc điều trị sai cách gây nguy hiểm đến mạng.

Nguyên nhân gây ra bệnh dại là do một loại vi khuẩn có tên là Rhabdovirus có trong nước bọt của những động vật bị bệnh dại . Động vật nhiễm bệnh sẽ lây nhiễm bệnh dại cho động vật khác hoặc con người thông qua vết cắn. Trong một vài trường hợp, bệnh dại có thể được lây nhiễm thông qua sự tiếp xúc nước bọt với vết thương hở, niêm mạc như niêm mạc mắt, mũi. Chẳng hạn như động vật bị nhiễm bệnh dại nhưng vẫn còn trong giai đoạn ủ bệnh liếm lên vết thương trên da bạn là bạn đã có thể bị nhiễm bệnh.

Có 2 chủng virus dại:

Virus dại đường phố là virus dại tồn tại trên động vật bị bệnh

Virus dại cố định (cố định thời gian ủ bệnh trên thỏ)

Ngoài ra, một số yếu tố nguy cơ khác có thể gây bệnh dại ở người nếu:

Bạn đi đến hoặc sinh sống ở những đất nước kém phát triển, nơi bệnh dại phổ biến, bao gồm các quốc gia ở châu Phi và Đông Nam Á.

Những hoạt động tiếp xúc với động vật hoang dã mang mầm bệnh dại như thám hiểm hang động nơi có nhiều loài dinh sinh sống, hoặc đi cắm trại nhưng lại không đề phòng việc chỗ ở có nhiều động vật hoang dã sinh sống hay không.

Làm việc trong môi trường có nhiều vi khuẩn dại như nhân viên phòng thí nghiệm, bác sĩ thú ý, huấn luyện động vật hoang dã.

Triệu chứng của bệnh dại

Bệnh dại khi phát sẽ có 2 thể chính bao gồm thể viêm não và thể liệt:

Thể viêm não: Triệu chứng đầu tiên là sốt, nhức đầu hoặc kiệt sức, kèm theo chán ăn, mất ngủ, bồn chồn, đồng thời xuất hiện triệu chứng sợ nước, sợ gió. Ở giai đoạn tiến triển, bệnh nhân tăng tiết nước bọt nên không thể nhai, nuốt và thường xuyên khạc nhổ. Sau đó, đồng tử bệnh nhân sẽ bị giãn nên mắt nhìn sáng long sòng sọc, co thắt hầu họng, xuất tinh tự nhiên, cường dương và sẽ tử vong nhanh chóng

Thể liệt: Xuất hiện triệu chứng liệt từ tay, chân đến các cơ, rối loạn tiểu tiện, đại tiện. Ngay khi liệt lan đến cơ hô hấp thì bệnh nhân sẽ tử vong.

Trong một số trường hợp, người bị chó cắn vì quá lo sợ nên đã ám ảnh mình bị dại và sinh ra nhiều biểu hiện, hành động và âm thanh khác thường. Đó là những trường hợp được cho là giả dại. Trên thực tế, người bị dại sẽ hoàn toàn tỉnh táo cho đến lúc chết chứ không hề điên dại.

Bệnh dại lây truyền như thế nào?

Bệnh dại lây từ nước bọt của động vật bị dại thông qua vết cắn, liếm. Ổ chứa virus dại trong thiên nhiên thông thường là động vật có máu nóng, đặc biệt là chó. Ngoài ra, virus dại cũng được phát hiện ở mèo, chồn, dơi và các động vật có vú khác.

Ngay khi vào cơ thể, virus dại xâm nhập vào các dây thần kinh ngoại biên, chạy dọc theo các dây thần kinh đến tủy sống và não bộ. Mỗi ngày, virus dại di chuyển được “đoạn đường” từ 12-24mm. Ngay khi virus đến não bộ, người bệnh mới thật sự có những dấu hiệu lâm sàng rõ ràng.

Thời gian ủ bệnh dại có thể dưới 1 tuần hoặc trên 1 năm, phụ thuộc vào số lượng virus xâm nhập vào cơ thể, sự nặng nhẹ của vết thương, khoảng cách từ vết thương đến hệ thần kinh trung ương… Vết thương càng ở gần hệ thần kinh trung ương như mặt, cổ, đầu, ngón tay, cơ quan sinh dục ngoài… thì thời gian ủ bệnh càng ngắn.

Mặc dù hiếm gặp nhưng Y khoa đã ghi nhận trường hợp bệnh dại lây truyền trực tiếp từ người sang người. Các nguy cơ lây nhiễm từ người sang người chủ yếu thông qua vùng da bị tổn thương, qua niêm mạc, do sử dụng chung đồ ăn, vật dụng có nhiễm nước bọt của người mắc dại. Tuy nhiên, việc lây nhiễm dại từ người sang người không phổ biến, chủ yếu trong số đó thông qua các ca ghép tạng.

Bệnh dại có lây qua đường ăn uống không?

Cho đến hiện nay chưa có bằng chứng khoa học nào bệnh dại xảy ra trên người do uống sữa hay do ăn thịt động vật đã nấu chín. Tuy nhiên, những người làm nghề giết mổ gia súc chuyên nghiệp có thể có nguy cơ bị nhiễm bệnh khi giết động vật bị dại và xử lý phần não hoặc các bộ phận khác bị nhiễm virus.

Có phải bị chó cắn là mắc bệnh dại?

Người bị chó cắn nếu không tiêm phòng sẽ có thể phát bệnh dại. Không phải 100% người bị chó cắn đều bị dại. Nguy cơ nhiễm dại phụ thuộc vào nhiều yếu tố bao gồm con vật có bị dại hay không, lượng virus trong nước bọt của con vật nhiều hay ít, vết thương nông hay sâu, có vệ sinh sát khuẩn vị trí tổn thương kịp thời ngay sau khi bị chó cắn hay không… Tiêm phòng dại ngay sau bị chó cắn vẫn là biện pháp phòng tránh và bảo vệ hiệu quả nhất.

Khi bị chó cắn nên làm gì?

ThS.BS Bùi Ngọc An Pha nhấn mạnh, khi bị chó cắn dù là chó lành hay chó dại cũng cần xử trí theo các bước sau:

Bước 1: Vệ sinh vết thương:

Cần tách rời quần áo ra khỏi vết cắn, trong trường hợp vết cắn ở chân thì nên dùng kéo cắt bỏ phần vải tại vị trí cắn. Điều này giúp hạn chế nước bọt của động vật bám nhiều hơn vào vết thương.

Rửa vết thương dưới vòi nước chảy mạnh trong vòng 15 phút, nước ấm càng tốt. Sau đó, rửa sạch vết thương với cồn 70%, cồn i-ốt hoặc Povidone-Iodine, tuyệt đối không cố gắng nặn máu. Không nên chà sát vết thương, tránh làm vết thương trầm trọng hơn.

Bước 2: Băng bó vết thương

Sau khi vệ sinh vết thương, người bệnh nên dùng gạc y tế hoặc vải sạch để băng bó vết thương để cầm máu đồng thời tránh trường hợp vi khuẩn xâm nhập. Tuy nhiên, không nên băng bó quá chặt khiến máu khó lưu thông.

Bước 3: Tiêm phòng.

Người bệnh cần đến ngay các cơ sở y tế gần nhất để tiêm vắc xin phòng dại ngay sau bị chó cắn. Lịch tiêm theo lộ trình và loại vắc xin phòng dại sẽ được các bác sĩ tư vấn phù hợp.

Bên cạnh đó, chúng tôi Bùi Ngọc An Pha cũng đặc biệt lưu ý, để đảm bảo xử lý đúng phương pháp khi bị chó cắn, người bệnh không nên làm những điều sau:

Không đắp, sát bất cứ loại lá nào lên vết thương.

Không chữa dại bằng thuốc Đông, thuốc Nam hoặc thuốc lá.

Không kiêng cữ tắm rửa vệ sinh cơ thể mỗi ngày.

Cách phòng ngừa bệnh dại

Trong điều kiện môi trường thuận lợi, virus gây bệnh dại có thể “ngủ đông” từ 3 đến 4 năm. Do đó, chúng ta cần phải chủ động ngăn ngừa từ trong trứng nước với những việc làm như sau:

Chủ động tuyên truyền giáo dục sức khỏe: Cung cấp những thông tin cần thiết và cách phòng chống bệnh dại. Đặc biệt là việc phát hiện súc vật bị bệnh dại, cách xử lý sau khi bị súc vật cắn hoặc tiếp xúc.

Báo cáo với cơ quan thú y nơi có động vật bị bệnh dại.

Thực hiện đăng ký, cấp giấy phép cho chủ nuôi chó, mèo; tiêm vắc xin dại có hiệu lực cho đàn chó, mèo đạt trên 85% trong quần thể súc vật nuôi.

Những người có nguy cơ bị nhiễm vi rút dại như nhân viên thú y, kiểm lâm, làm việc trong phòng thí nghiệm có vi rút dại… cần được gây miễn dịch bằng vắc xin dại tế bào có hiệu lực bảo vệ cao và tiêm nhắc lại theo chỉ định của y tế.

Tránh cho trẻ nhỏ chơi với động vật, nhất là chó, mèo đi lạc.

Dạy trẻ tránh xa các động vật hoang dã như mèo, dơi, gấu trúc, chồn hôi, khỉ, cáo…

Nhà có vật nuôi như chó, mèo cần chủ động tiêm chủng cho chúng, không cho chúng chạy rong bên ngoài vì rất dễ lây lan mầm bệnh.

Nên tiêm vắc xin phòng dại loại nào?

Hiện nay tại Việt Nam đang có 2 loại vắc xin phòng dại gồm Verorab (Pháp) và Abhayrab (Ấn Độ). Đây đều là những loại vắc xin được sản xuất theo công nghệ mới, cải thiện vượt bậc so với các loại vắc xin phòng dại thế hệ cũ. Vắc xin dại đều đã được kiểm định an toàn, khẳng định khả năng đáp ứng miễn dịch cao sau khi tiêm đủ liều.

Tất cả các loại vắc xin dại hiện tại đều an toàn, cho đến nay, thế giới vẫn chưa ghi nhận những biến cố bất lợi nghiêm trọng nào sau tiêm chủng vắc xin dại.

Phác đồ tiêm phòng dại trước khi phơi nhiễm (chưa bị cắn)

Tiêm ngừa cơ bản: Tiêm bắp 3 mũi (0.5ml/liều) vào các ngày 0, 7 và 28.

Tiêm nhắc lại: Sau 1 năm, 5 năm tiêm lại một lần.

Tiêm ở bắp, phác đồ tiêm phòng dại khi đã xác định có phơi nhiễm (đã bị cắn)

Người chưa tiêm dự phòng: Tiêm 05 mũi (0.5ml/liều) vào các ngày 0, 3, 7, 14, 28. Trong trường hợp phơi nhiễm độ III, cần phối hợp tiêm Immunoglobulin dại kết hợp.

Người đã tiêm dự phòng trong 5 năm gần đây: Tiêm 02 mũi vào ngày 0 và 3.

Người đã tiêm dự phòng không đều hay quá 5 năm: Tiêm 05 mũi vào các ngày 0, 3, 7, 14, 28 và có thể tiêm thêm Immunoglobulin.

Tiêm trong da, phác đồ tiêm phòng dại, liều 0.1ml vacxin hoàn nguyên như sau

Người chưa tiêm dự phòng: Tiêm 4 mũi: tiêm ở vị trí hai bên chi khác nhau, mỗi bên liều lượng 0.1 ml, vào các ngày 0, 3, 7 và 28.

Người đã tiêm dự phòng: Tiêm 0.1ml vào các ngày 0 và 3.

Kỹ thuật tiêm trong da phải được thực hiện đúng, tránh tiêm dưới da.

Phải dùng bơm kim tiêm riêng để tránh lây nhiễm.

Video đề xuất: Vắc xin dại có ảnh hưởng đến sức khỏe không?

Tiêm vắc xin dại ở đâu tốt nhất?

Thực tế cho thấy, vắc xin dại đã có thời gian rơi vào tình trạng khan hiếm khiến người bệnh khổ sở “chạy vạy” khắp nơi để có vắc xin cứu sống chính mình. Nhận thấy được sự nguy hiểm của bệnh dại cũng như tầm quan trọng của vắc xin, Trung tâm tiêm chủng VNVC luôn cố gắng nỗ lực cung cấp đầy đủ vắc xin, trong đó có vắc xin dại để phục vụ cho người dân, kể cả trong thời điểm khan hiếm.

Thanh Hằng

BÀI VIẾT LIÊN QUAN